ആഡംബരജീവിതത്തിൽ നിന്ന് യുഎഇയിൽ നിന്ന് നാടുകടത്തലിലേക്ക് സഞ്ജയ് ഷായുടെ പതനം

ഒരുകാലത്ത് ദുബായിലെ സമൃദ്ധിയുടെ പോസ്റ്റർ ബോയ്, സഞ്ജയ് ഷായുടെ അതിരുകടന്ന ജീവിതശൈലി ആഡംബരത്തിന്റെ ചിത്രം വരച്ചു. പ്രിൻസ്, എൽട്ടൺ ജോൺ, സ്‌നൂപ് ഡോഗ്, എഡ് ഷീരൻ എന്നിവരെ അവതരിപ്പിക്കുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാളിക, യോട്ടുകളുടെ കൂട്ടം, തലക്കെട്ട് പിടിച്ചെടുക്കുന്ന ഇവന്റുകൾ – എല്ലാം അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓട്ടിസം ചാരിറ്റിയുടെ പേരിൽ – സ്വപ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയവയായിരുന്നു.

എന്നിരുന്നാലും, സ്‌പോട്ട്‌ലൈറ്റ് ഇപ്പോൾ മാറി, ഗ്ലാമർ മങ്ങി. ബുധനാഴ്ച, 53 കാരനായ ബ്രിട്ടീഷ് വ്യവസായി രണ്ട് ഡാനിഷ് പോലീസുകാർ കോപ്പൻഹേഗനിലെ കാസ്‌ട്രപ്പ് എയർപോർട്ടിന്റെ റൺവേയിലെ ഒരു നോൺസ്‌ക്രിപ്റ്റ് ഗ്രേ വാനിലേക്ക് സ്വയം കൊണ്ടുപോകുന്നതായി കണ്ടെത്തി.

കാരണം? 1.44 ബില്യൺ പൗണ്ടിന് (1.8 ബില്യൺ ഡോളർ) ഡിവിഡന്റ് ടാക്സ് റീഫണ്ടിനായി വഞ്ചനാപരമായ അപേക്ഷകൾ സമർപ്പിച്ചെന്ന ആരോപണത്തിൽ വിചാരണ നേരിടാൻ യുഎഇയിൽ നിന്ന് കൈമാറൽ – ഡെന്മാർക്കിന്റെ ജിഡിപിയുടെ ഏതാണ്ട് അര ശതമാനത്തിന് തുല്യമായ ഹിറ്റ്.

ഷായുടെ ഹെഡ്ജ് ഫണ്ടായ സോളോ ക്യാപിറ്റൽ അന്വേഷിക്കുന്ന ഡാനിഷ് അധികൃതരുടെ നിർദേശപ്രകാരം കഴിഞ്ഞ വർഷം ദുബായ് പോലീസ് ഷായെ പിടികൂടിയിരുന്നു. ഡാനിഷ് അധികൃതരിൽ നിന്ന് അന്താരാഷ്ട്ര അറസ്റ്റ് വാറണ്ട് ലഭിച്ചതിനെത്തുടർന്ന് ആരംഭിച്ച നടപടിയാണ് ജനറൽ ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റ് ഓഫ് ക്രിമിനൽ ഇൻവെസ്റ്റിഗേഷൻസ് ഡയറക്ടർ ബ്രിഗേഡിയർ ജമാൽ അൽ ജലാഫ് എടുത്തുകാണിച്ചത്. ദുബൈ പോലീസ് റെയ്ഡിൽ ഷായെ കസ്റ്റഡിയിലെടുക്കുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന അന്വേഷണത്തിന്റെ ഭാഗമായി വാണ്ടഡ് പേഴ്‌സൺസ് ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റിലെയും കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിക്കൽ വിരുദ്ധ വകുപ്പിലെയും ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥർ അടങ്ങുന്ന ഒരു പ്രത്യേക ടാസ്‌ക് ഫോഴ്‌സ് ഷായുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നിരീക്ഷിച്ചു. ക്രിമിനൽ ഇൻവെസ്റ്റിഗേഷൻ അഫയേഴ്‌സ് അസിസ്റ്റന്റ് കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫ്, വിദഗ്ധനായ മേജർ ജനറൽ ഖലീൽ ഇബ്രാഹിം അൽ മൻസൂരി, അറസ്റ്റിലാകുന്ന സമയത്ത് ട്രാക്കിംഗ് പ്രക്രിയയെക്കുറിച്ചുള്ള ഉൾക്കാഴ്ചകൾ നൽകി.

ഡിവിഡന്റ് ടാക്സ് റീഫണ്ട് ലഭിക്കുന്നതിനായി ലോകത്തെ വിവിധ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നിക്ഷേപകർക്കും കമ്പനികൾക്കും വേണ്ടി ആയിരക്കണക്കിന് അപേക്ഷകൾ ഡാനിഷ് ട്രഷറിയിലേക്ക് സമർപ്പിച്ചതാണ് ഷായുടെ ‘കം-എക്സ്’ ട്രേഡിംഗ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന തട്ടിപ്പ് പദ്ധതിയെന്ന് ദുബായ് പോലീസ് നേരത്തെ പറഞ്ഞു. 2012 മുതൽ മൂന്ന് വർഷം നീണ്ടുനിന്ന ഈ അഴിമതി ഡെന്മാർക്കിന്റെ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ തട്ടിപ്പ് കേസുകളിൽ ഒന്നായാണ് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്.

2024 ജനുവരിയിൽ ഷായുടെ വിചാരണ ആരംഭിക്കുന്നത് വരെ ഷായെ കസ്റ്റഡിയിൽ തുടരാൻ ഡാനിഷ് പ്രോസിക്യൂട്ടർമാർ ഇപ്പോൾ ആവശ്യപ്പെടുന്നു. ഡെൻമാർക്കിലെ നീതിന്യായ മന്ത്രി പീറ്റർ ഹമ്മൽഗാർഡ് ഇതിനെ “ഞങ്ങളുടെ ഏറ്റവും വലിയ സാമ്പത്തിക തട്ടിപ്പ് കേസുകളിൽ ഒന്ന്” എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.

തന്റെ പ്രവൃത്തികൾ നിയമപരമായ പരിധിക്കുള്ളിലാണെന്ന് വാദിച്ചുകൊണ്ട് ഷാ ഒരു തെറ്റും നിഷേധിക്കുന്നു. കഴിഞ്ഞ മാസം, 2010 മുതൽ 2012 വരെ ഷായുടെ കമ്പനിയിലെ മുൻ ജീവനക്കാരനായ ഗുന്തർ ക്ലാർ ഡെന്മാർക്കിൽ വിചാരണ നടത്തി-കം-എക്സ് തട്ടിപ്പിനെക്കുറിച്ചുള്ള രാജ്യത്തെ ആദ്യത്തെ കോടതി കേസ്. ബെൽജിയത്തിൽ നിന്ന് നാടുകടത്തപ്പെട്ട ക്ലാർ സർക്കാരിനെ 37 മില്യൺ പൗണ്ട് (320 മില്യൺ ഡാനിഷ് കിരീടങ്ങൾ) വഞ്ചിച്ചതായി ആരോപിക്കപ്പെടുന്നു. തന്റെ നിരപരാധിത്വവും അദ്ദേഹം നിലനിർത്തിയിട്ടുണ്ട്.

‘കം-എക്സ്’ വിശദീകരിച്ചു
എന്നാൽ എന്താണ് കം-എക്സ് അഴിമതി? “കം-എക്‌സ്’ എന്നത് ലാറ്റിൻ ആണ് – അതിന്റെ അർത്ഥം ‘കൂടാതെ’ എന്നാണ്. ചുരുക്കത്തിൽ, ഇത് ബാങ്കർമാർ, ബ്രോക്കർമാർ, ഹെഡ്ജ് ഫണ്ടുകൾ, അന്താരാഷ്ട്ര നികുതി സ്ഥാപനങ്ങൾ, നിക്ഷേപ കമ്പനികൾ, അഭിഭാഷകർ, ഇൻഷുറൻസ് കമ്പനികൾ എന്നിവരുടെ വൻ സ്റ്റോക്ക് ട്രേഡിംഗ് അഴിമതിയാണ്.”

യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ അംഗരാജ്യങ്ങളെ കോടിക്കണക്കിന് യൂറോ കബളിപ്പിച്ച്, ഒരിക്കലും നടത്താത്ത പേയ്‌മെന്റുകൾക്ക് നികുതി റീഫണ്ട് ലഭിക്കുന്നതിന് അവരുടെ ക്ലയന്റുകളെ സഹായിക്കുന്നതിന് ഈ സ്ഥാപനങ്ങൾ സഹകരിച്ചു.

ഓഹരികളുടെ ദ്രുതവ്യാപാരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ട്, (കം) ഉള്ളതും (മുൻ) ഡിവിഡന്റ് അവകാശങ്ങളില്ലാത്തതുമായ ഓഹരികൾക്കിടയിൽ മാറിമാറി നടത്തുന്നതാണ് ഈ പദ്ധതി. ഇത് ഒരു കൂട്ടം ഓഹരികൾക്കായി ഒന്നിലധികം ഉടമകളുടെ നികുതി അധികാരികൾക്ക് വഞ്ചനാപരമായ മതിപ്പ് സൃഷ്ടിച്ചു. ട്രേഡുകളുടെ അളവ് വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിന്, ബാങ്കുകളുടെയും ബ്രോക്കർമാരുടെയും അഭിഭാഷകരുടെയും ഒരു ശൃംഖല, പരസ്പരം ഓഹരികൾ കടം കൊടുക്കുകയും വ്യാപാരികൾക്കായി പ്രത്യേക ഉദ്ദേശ്യ വാഹനങ്ങൾ (SPV) സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. ഡിവിഡന്റ് നികുതി അടച്ചതായി സൂചിപ്പിക്കുന്ന തെറ്റായ സ്ഥിരീകരണങ്ങൾ ബാങ്കുകൾ നിക്ഷേപകർക്ക് നൽകി, അതേസമയം നികുതി അഭിഭാഷകർ ഈ പ്രക്രിയയെ നിയമാനുസൃതമാക്കുന്നതിന് നിയമപരമായ അഭിപ്രായങ്ങൾ നൽകി.

ഡെൻമാർക്ക്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം എന്നിവയെ ‘കം-എക്‌സ്’ പദ്ധതികൾ പ്രത്യേകിച്ചും സ്വാധീനിച്ചു, ഡെന്മാർക്ക് ഏറ്റവും കൂടുതൽ ബാധിച്ച രാജ്യങ്ങളിലൊന്നാണ്. ഡിവിഡന്റ് പേഔട്ടുകൾക്കിടയിൽ ഓഹരി ഉടമസ്ഥാവകാശത്തെച്ചൊല്ലി ആശയക്കുഴപ്പം വിതയ്ക്കുന്നതിനായി നിക്ഷേപകർക്കിടയിൽ അതിവേഗ ഓഹരി ഇടപാടുകൾ നടത്തിയാണ് തട്ടിപ്പ് നടത്തിയത്.

EU-മൊട്ടാകെയുള്ള ഈ വഞ്ചനയുടെ സാമ്പത്തിക സ്കെയിൽ ഞെട്ടിപ്പിക്കുന്നതാണ്, EU നികുതിദായകർക്ക് കുറഞ്ഞത് € 55 ബില്ല്യൺ നഷ്ടം സംഭവിച്ചതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അത്തരം സമ്പ്രദായങ്ങൾ നിരോധിക്കുന്നതിനുള്ള നിയമപരമായ മാറ്റങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കിയിട്ടും, പ്രത്യേകിച്ച് ജർമ്മനി ഈ അഴിമതിയുമായി പിടിമുറുക്കുന്നു. ഈ വഞ്ചനാപരമായ പദ്ധതിയുടെ വ്യാപകവും നിലനിൽക്കുന്നതുമായ ആഘാതം അടിവരയിടുന്ന, യുദ്ധാനന്തരമുള്ള ജർമ്മനിയുടെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട തട്ടിപ്പ് അന്വേഷണമായി കം-എക്സ് അഴിമതി നിലകൊള്ളുന്നു.

മോർഗൻ സ്റ്റാൻലി, ക്രെഡിറ്റ് സ്യൂസ്, റബോബാങ്ക് എന്നിവിടങ്ങളിൽ രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടോളം സേവനമനുഷ്ഠിച്ച മുതിർന്ന ബാങ്കറായ ഷാ, 2008-ലെ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയെത്തുടർന്ന് ജോലിയില്ലാത്ത അവസ്ഥയിലായി. അവസരം മുതലാക്കി, ലണ്ടനിലെയും ദുബായിലെയും ഓഫീസുകളിലുടനീളമുള്ള സാമ്പത്തിക വിദഗ്ധരുടെ ഒരു ടീമിനെ പ്രശംസിച്ചുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം ലണ്ടൻ ആസ്ഥാനമാക്കി ഒരു ഹെഡ്ജ് ഫണ്ട് സ്ഥാപനമായ സോളോ ക്യാപിറ്റൽ സ്ഥാപിച്ചു. മൂന്ന് കുട്ടികളുമായി വിവാഹിതനായ ഷാ 2009 ൽ ദുബായിലേക്ക് താമസം മാറ്റി, നഗരത്തിന്റെ ആകർഷണീയതയിൽ ആകൃഷ്ടനായി.

2011-ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇളയ മകന് ഓട്ടിസം ഉണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തിയതോടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ യാത്ര വ്യക്തിപരമായ വഴിത്തിരിവായി. മൂന്ന് വർഷത്തെ തെറാപ്പിസ്റ്റുകളുമായും മെഡിക്കൽ വിദഗ്ധരുമായും സഹകരിച്ച് പ്രവർത്തിച്ചതിന് ശേഷം, 2014-ൽ ഓട്ടിസം റോക്ക്സ് സ്ഥാപിച്ച് ഓട്ടിസം ബോധവൽക്കരണത്തിന് നേതൃത്വം നൽകാൻ ഷാ തീരുമാനിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, ഷായെ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള നികുതി തട്ടിപ്പ് അന്വേഷണത്തിനിടയിൽ 2020 ഫെബ്രുവരിയിൽ കേന്ദ്രം അകാലത്തിൽ അവസാനിച്ചു.

2016-ൽ സോളോ ക്യാപിറ്റൽ അടച്ചുപൂട്ടുന്നതിലേക്ക് നയിച്ച അന്വേഷണം ഊർജിതമാക്കി. അതേ സമയം, ബ്രിട്ടീഷ് നാഷണൽ ക്രൈം ഏജൻസി റെയ്ഡുകളും.